दुबई शहराला विभागणारी निळीशार खाडी पाहिली की मन प्रसन्न होऊन जाते. याच खाडी भोवती दुबई शहराची स्थापना झाली होती. एका बाजूला बर दुबई तर दुसरीकडे देअरा एवढीच पूर्वी शहराची लोकवस्ती होती. खाडी तून प्रवासी व सामानाची ने आण होत असे. आजही अनेक होड्या प्रवाशांची ने आण करतांना दिसतात. या होड्यांना स्थानिक भाषेत आब्रा असे म्हणतात. जून्या लाकडी बांधणीच्या पण आधुनिक डिझेल इंजिनवर चालणाऱ्या या होड्यात बसून प्रवास करणे म्हणजे एक सुखद अनुभव होय.
बर दुबई बाजूच्या किनार्‍यावर उंच उंच मशिदीचे मनोरे आपली नजर आकर्षून घेतात. अल फाहेदी किल्ल्या मागच्या (आत्तचे दुबई संग्रहालय) मशिदीतून जेंव्हा मग्रीबची अजाण होते त्याचवेळी अगदी 10 पावलांच्या अंतरावरील कृष्ण मंदिरात घंटानाद आणि आरतीची सुरुवात झालेली असते. मशिदीच्या ईमाम वाड्याच्या अंगणातच कृष्ण मंदिर वसलेले आहे. शतकाहून आधिक काळ लोटला पण कुठल्याही अनुचित घटने शिवाय संध्याकाळी अजाण व आरती चालू होतात. 1902 साली स्थापन झालेले हेच ते कृष्ण मंदिर ऊर्फ हवेली.
19 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात मोठ्या प्रमाणावर सिंधी व्यापारी दुबईत येवू लागले. दुबईच्या राज्यकर्त्यांनी त्यांना दुकाने उघडण्याचे परवाने दिले. सिंधी लोक त्या काळी कपड्यांचा व्यापार करायचे. पूढे चालून तेथे मोठी व्यापार पेठ बनली. कपड्यांच्या दुकाना बरोबर मसाले, धान्य, मोती यांच्या दुकानाही स्थापन झाल्या. व्यापारी सिंधी लोकांना स्थानिक अरबी लोक बानिया म्हणत, म्हणून या बाजार पेठेला अरबी मध्ये 'सूक अल बानिया' असे नाव पडले. सूक अल बानिया म्हणजे बानिया लोकांचा बाजार.(आजचा मीना बाजार)
दुबईत सर्वात आधी तत्कालीन अखंड भारताच्या सिंध प्रांतातील थट्टा मधून भाटिया नावाच्या व्यापाऱ्यांचा समूह येथे आला. त्यानंतर काही वर्षांनी ग्वादर मधून अनेक व्यापारी येवू लागले. हे सर्व व्यापारी हिंदू होते. तत्कालीन दुबईच्या शेखनी यांचे महत्त्व ओळखून यांना त्यांच्या धर्मा प्रमाणे वागण्याची मोकळीक दिली. एवढेच नाही तर खुद्द दुबईच्या राज्यकर्ते शेख यांनी सिंधी व्यापाऱ्यांना मंदिर बांधण्यासाठी जागा दिली. 1902 मध्ये कृष्ण मंदिर ऊर्फ हवेली तयार झाले. कालांतराने उपखंडात अखंड भारताचे तुकडे पडून धर्माच्या आधारावर पाकिस्तान वेगळा झाला. तोपर्यंत आलेले सिंधी व पाकिस्तानच्या भागातील मुस्लिम लोक दुबईत स्थायिक झाले होते. उपखंडात भडकलेल्या दंगलीचा परीणाम दुबईत झाला नाही. येथे लोक गुण्यागोविंदाने राहात होते.
रामचंद सालवाणी व्यापाऱ्याच्या पुढाकाराने 1958 साली कृष्ण मंदिराच्या मागे अजून एक मंदिर बांधण्यात आले. सालवाणी यांच्या सिंध प्रांतातील गावी गुरु ग्रंथ साहेबची एक प्रत शिल्लक होती. त्यांनी ती पाकिस्तानातून मागवून घेऊन गुरु मंदिराची स्थापना केली. आज हे गुरु मंदिर शीख लोकांबरोबरच हिंदुचेही श्रद्धास्थान आहे. गुरु मंदिर परिसरातच नंतर महादेव व साई बाबा मंदिर बनवण्यात आले.
स्थानिक अमिराती ज्यांच्या दुकाना बानिया लोकांबरोबर आहेत ते म्हणतात की आमच्या पूर्वजांचे शतकाहून आधिक काळ बानिया लोकांशी अत्यंत जिव्हाळ्याचे संबंध आहेत. बानिया त्यांच्या पद्धतीने मूर्तिपूजा करतात आम्ही आमच्या पद्धतीने प्रार्थना करतो. अजून आमच्यात कुठलाही वाद, तंटा झाला नाही. आम्ही एकमेकांचे सण मोठ्या हौसेने साजरे करतो. दुबईतील माजी शासक शेख रशीद तर दर वर्षी दिवाळी साजरी करण्यासाठी व फराळाला हिंदू व्यापाऱ्यांच्या घरी आर्वजूण जात होते.
या सर्व मंदिरात नियमित आरती होते. शुक्रवारी व इतर सणासुदीच्या दिवशी येथे फार गर्दी होते. दसरा, दिवाळी, ओणम, अक्षय तृतिया, चैत्र पाडवा, नवरात्र आणि गणपती हे दुबईत साजरे होणारे मोठे उत्सव. दिवाळीला बर दुबईत घराघरावरील रोषणाई पाहून मुंबई-पुण्यात असल्याचा भास होतो. अक्षय तृतियाला सोने खरेदीला होणारी गर्दी हेही दुबईचे मोठे आकर्षण आहे.
शुक्रवार, २३ ऑक्टोबर, २०१५
दुबईतील मंदिरे आणि हिंदु समाज
मंगळवार, १३ ऑक्टोबर, २०१५
दुबई : मांजरींचा देश
दुबईत भटकी कुत्री शोधूनही सापडणार नाहीत , पण मला दुबईत भटक्या मांजरी फार दिसल्या. कचरा कुंडी म्हणजे या मांजरींचा अड्डा. एखाद्या गल्लीतील किंवा रस्त्याच्या कडेला असलेल्या कचरा कुंड्या हेच त्यांचे साम्राज्य. आपल्या कडील कुत्री दुसर्‍या गल्लीत जातांना जसे घाबरत जातात तसे येथील मांजरी दुसर्‍या कचरा कुंड्यात जाताना घाबरतात. शक्यतो या मांजरी आपल्या कचरा कुंडीशी फार प्रामाणिक असतात, त्या कोणाच्या मालकीच्या कुंडीत कधी जात नाहीत. गेला तर बोकोबा कोणाचा माग काढीत जातो पण त्याला त्या अड्ड्यातील बोक्याशी दोन पाय करायची तयारी ठेवावी लागते. बोक्याचे महत्वाचे काम म्हणजे दुसर्‍या बोक्यां पासून आपल्या आड्ड्याचे रक्षण करणे आणि कचर्‍याच्या गाड्या आल्यावर कुटुंबातील इतरांना म्याव म्याव करत चेतावणी देणे. बरेचदा बोकोबा हे कचरा कुंडीच्या टपावर बेवड्या सारखे पडलेले आढळतात.
दुबईतील मांजरी फार धष्टपुष्ट असतात. एखाद्या रेस्टॉरंट शेजारच्या कचरा कुंडीतील मांजरीं या सर्वात श्रीमंत. त्यांना पाहून पैलवानांना घाम फुटावा अश्या त्या तगड्या असतात. त्यांचे महत्त्वाचे खाद्य म्हणजे माणसांनी उष्टे सोडून दिलेले नॉनव्हेज. दुबईतील मांजरींचा आवडता पदार्थ म्हणजे अर्धवट खाल्लेल्या चिकनच्या टंगड्या. चिकन हा दुबईत सर्वात जास्त खपणारा पदार्थ आहे. चिकनच्या अती वापरामुळे आजकालच्या मांजरींना हृदयविकारा सारखे आजार होतात असे ऐकण्यात आहे. रोजच्या पाहण्यातील एखादी तगडी मांजर बरेच दिवस जर दिसली नाही तर समजून जायचे की ही अ‍ॅटॅक येवून गचकली असावी. रेस्टॉरंट मधील कचरा फेकणारे हे मांजरींच्या आवडते व्यक्ती. या लोकांना कोणती मांजर व्याली, कोणती मेली याची सर्व माहिती असते.
रोज घरातून कुठल्याही कामासाठी बाहेर पडले तर येथे मांजर आडवी जाणार नाही असे सहसा होत नाही. एखाद्या दिवशी जर मांजर आडवी गेली नाही तर फारच दुःख होते. आज आपले काम होणार का? याची शंका वाटते. (दुबईत मांजर आडवी न जाने हा अपशकुन समजला जात असावा कारण माजरांची येथे ऐव्हढी सवय पडली आहे.) उन्हाळ्यात मांजरींचे फार हाल होतात. जास्त उष्णता असल्यास या दुकानाच्या दारापाशी AC ची एक झुळुक घेण्यासाठी घोंगत असतात. गाड्यांच्या टपावर लोळत गारव्याचा आनंद घेणे हा मांजरांचा अजून एक छंद. पार्किंग लॉट मध्ये हमखास हे दृश्य पाहण्यास मिळते.
गेल्या अनेक वर्षांपासून मी पाहत आलेलो हे मांजरींचे निरीक्षण आहे. दरम्यान येता जाता रोज भेटणाऱ्या मांजरीशी माझी चांगली तोंड ओळख झाली आहे. एखादी मांजर चालता चालता माझ्या पायाला पाठ घासून जाते. तेव्हा आपण समजून घ्यायचे की ती आपल्याला हाय हेलो वगैरे म्हणत असावी.दुबईत सर्वच चैनीचे जीवन जगतात आता त्याला मांजरी पण अपवाद नाहीत.
मंगळवार, १६ जून, २०१५
पहिला पाऊस
वाफाळलेल्या धरणीवरची
गार वारा उडवी धुराळी
आसुसलेली नजर आभाळी
दिली ललकारी कृष्णमेघांनी
घाई सर्वांना मन आनंदी
थेंब टपोरे धावती खाली
सडा शिंपिती माझ्या अंगणी
गाड्या भिंगोऱ्या दारोदारी
शाळेतील मधली सुट्टी
मृदुगंध पोहचला रानोरानी
कागदाची पहिली होडी
रानातून ढोरे परतली
गुरख्यांची ओली डोकी
टपरी वरली भाऊगर्दी
चहा पिणाऱ्यांची हुल्लडबाजी
मृगसरींनी हार गुंफला
बळीराजाचा चेहरा फुलला
समाधानाचा वर्षाव झाला
पाऊस आला पाऊस आला